Manipulacja, to wywieranie wpływu w taki sposób, byśmy nieświadomie i z własnej woli realizowali cele manipulatora.
Manipulator celowo wykorzystuje sytuacje nierówności pomiędzy sobą a ofiarą (np. kierownik-podwładny).
Cztery cechy manipulatora:
- Potrafi odkryć Twoje słabości,
- Gdy je znajdzie, wykorzysta,
- Sprytnie spowoduje, że zrezygnujesz z czegoś, co jest Twoje, lub Twoim prawem,
- Gdy tylko wykorzysta przewagę, będzie powtarzał punkty 1-3.
Dodatkowo uważaj, gdy zauważysz, że:
- przekonuje Cię, że inni tak robią od lat, to znaczy, że tak trzeba („w naszym sądzie nikt nie korzysta z przerwy, wszyscy jemy nad aktami…”),
- raz stara się spoufalić (wspólne rozmowy o życiu prywatnym), innym razem zamienia się w potwora (w sprawach służbowych), rozmazując w ten sposób rodzaj relacji i manipulując nią zależnie od swoich potrzeb,
- wprost lub domyślnie proponuje przymknięcie oka na nieprawidłowości w zamian za to, że sam zachowa się przychylniej,
- powołuje się stale na autorytety (prezes, dyrektor, inny kierownik), unikając podejmowania własnych decyzji (a co za tym idzie odpowiedzialności),
- stara się stworzyć przekonanie, że z praw/obowiązków przysługujących wszystkim mogą korzystać tylko wyróżnieni („zrób to po godzinach – bo tylko na Ciebie mogę liczyć”).
Twoje prawa:
- Masz prawo być traktowanym lub traktowaną z szacunkiem.
- Masz prawo wyrażać swoje odczucia, opinie i potrzeby.
- Masz prawo ustalać własne priorytety.
- Masz prawo do mówienia „nie” bez poczucia winy.
- Masz prawo otrzymywać to, za co płacisz.
- Masz prawo mieć inne zdanie niż inni.
- Masz prawo dbać o siebie i chronić się przed fizycznym, psychicznym i emocjonalnym zagrożeniem.
- Masz prawo tworzyć własne, szczęśliwe i zdrowe życie.
Gdy rozpoznasz już manipulatora, postaraj się wykorzystywać siedem postaw:
- Zachowuj dystans: nie wchodź w relacje z manipulatorem, jeżeli nie musisz. Zachowuj zdrowy dystans.
- Nie bierz wszystkiego do siebie: nie ty jesteś problemem, manipulator zachowuje się tak, byś tak się właśnie czuł/-a.
- Przenieś odpowiedzialność na manipulatora: gdy oczekuje od Ciebie czegoś, co uważasz za niestosowne, zadawaj mu dodatkowe pytania. W ten sposób sprawa nie zatrzyma się na zdawkowym zasugerowaniu Ci czegoś, tylko zmusi manipulatora do bardziej świadomej komunikacji (słowem – do myślenia).
- Działaj na czas: manipulator często stawia pod presją czasu („proszę szybko to podpisać bo inaczej…”, „proszę szybko podpisać porozumienie w sprawie nagród, żeby ludzie mogli dostać pieniądze przed świętami”). Postaraj się zyskać czas na przemyślenie („Pomyślę o tym”, „Muszę to skonsultować ze związkowcami”).
- Naucz się mówić stanowczo, ale dyplomatycznie: „nie”; masz prawo na coś się nie zgadzać – nie jesteś niewolnikiem. Dokąd nie jest to polecenie służbowe – możesz go nie wykonać. Staraj się konstruować odpowiedź wg schematu: przytaknięcie – warunek („oczywiście Pani Dyrektor, jak tylko uda mi się skontaktować z przewodniczącą – takie mamy procedury”, „oczywiście, zrobię wszystko, by móc podpisać dokument jak najszybciej”).
- Ostrożna konfrontacja z manipulatorem: pamiętaj, manipulator wybiera słabszych, bo sam wewnątrz zwykle nie grzeszy odwagą i wiedzą. Zanim się skonfrontujesz, zdobądź pewność, że masz siłę.
- Demaskuj ukryte intencje: manipulator często rzuca zdania, które w ukryty sposób mają Ci coś zasugerować („Pani ma zamiar jeszcze pracować w sądzie?”). Pytanie może być rozumiane zarówno jako zainteresowanie planami, jak i jako groźba. Gdy zostawisz je w tym niedomówieniu, zostaniesz z niepewnością – czasem na wiele lat. Koniecznie dopytaj, o co chodzi manipulatorowi, choćby zadając proste pytanie: „A dlaczego pani pyta?”.
